Concentration Data For 30 Elements In The Mussels Mytilus Galloprovincialis

Abstract

Priobalni deo jugoistočnog Jadrana prima velike količine zagađujućih materija koje se u morsku sredinu unose putem različitih anropogenih i prirodnih izvora kao što su luke, industrija, turizam, poljoprivredna aktivnost, erozija zemljišta, atmosfersko taloženje, itd. Bokokotrski zaliv je prirodno podeljen na četiri manja zaliva: hercegnovski, tivatski, risanski i kotorski zaliv. Svaki od unutršnjih zaliva ima specifične hidrografske i reljefne karakteristike i u odnosu na otvoreni deo crnogorskog primorja ove vodene površine pokazuju veliku različitost, a samim tim poseduju i specifičan morski život. Bokokotorski zaliv se smatra jednim od glavnih priliva slatke vode južnog Jadrankog mora. Reljefne karakteristike stimulišu razvoj naselja duž obale zaliva i upravo se pogodne poljoprivredne zone i nalaze u neposrednoj blizini velikih naseljenih gradova Kotora, Herceg Novog i Tivta. Poluzatvoren sistem zaliva, slabo strujanje i cirkulacija vode, utiče na veće vreme potrebno da se određene zagađujuće materije prirodnim putem uklone iz samog zaliva. Dagnja M. galloprovincialis je nativna vrsta ove oblasti i ovog zaliva i danas se komercijlno uzgaja i proizvodi, ali i kao nativna vrsta može se naći duž cele obale Bokokotorskog zaliva. Dagnje su veoma važne za ljudsku ishranu i njihovim konzumiranjem u organizam se unose proteini visoke biološke vrednosti, minerali i vitamini. Sa aspekta hranljivosti, školjka je važan izvor hrane bogate bitnim elementima (Ca, Fe, Se, Zn, I, itd.), kao i određenim vitaminima (A, C, B1, B2, B3, B9, B12). Minerali i mikroelementi predstavljaju značajne komponente u ljudskoj ishrani, a njihov nedostatak kao i višak može izazvati ozbiljne zdravstvene probleme. Poznavanje elementarnog sastava dagnji od suštinskog je značaja za procenu dostupnosti hranjivih materija, jer one predstavljaju jeftinu visoko proteinsku hranu sa niskim sadržajem masti i kalorija, ali i sa apekta procene i smanjenja potencijalno negativnih efekata po zdravlje ljudi, jer je ova vrsta plodova mora poznata po sposobnosti da akumulira velike količine prisutnih zagađujućih materija. Cilj ovog rada je bio da se ispita elementarni sastav mekog tkiva dagnji M. galloprovincialis iz Bokokotorskog zaliva, Crna Gora, jugoistočni Jadran. Energetski disperzivnom rendgenskom fluoroscentnom metodom (ED-XRF) analizirani su sledeći elementi: Cl, Si, S, K, P, Ca, Fe, Br, Zn, Mn, Sr, I, As, Cr, Ti, Ce, Ba, Cu, Cs, Rb, Pb, Ni, Th, Sb, Sn, Cd, V, Co, Zr i Hg , na osnovu izmerenih vrednosti, izvršena je procena zastupljenosti makro, mikro, neesencijalnih i toksičnih elemenata u mekom tkivu dagnji.