Historical Aspects Of The Development Of Fish Communities In The “Perućac” Reservoir

Abstract

Akumulacija „Perućac“ je nastala pregrađivanjem rečnog korita reke Drine betonskom branom. Radovi na izgradnji brane vršeni su od 1952. do 1962. godine. Brana je duga 461 m i visoka 93 m. Izgradnjom brane stvoreno je akumulaciono jezero dugo oko 52 km, sa dubinom do 85 m i širinom od 60 do 1800 m. U jezerskom basenu akumulira se oko 340 miliona m3 vode. Prosečan godišnji proticaj Drine na mestu gde se nalazi brana je 349 m3/sek (Stanković, 2005). Sa druge strane, akumulacija „Perućac“ predstavlja glavnu ribolovnu vodu na teritoriji Nacionalnog parka „Tara“. Struktura naselja riba u akumulaciji „Perućac“ je tokom godina pretrpela mnoge promene. Naselje riba u akumulaciji u početku je formirano na bazi vrsta koje su naseljavale reku Drinu pre pregrađivanja i formiranja jezera. Njega su do 1978. godine činile autohtone salmonidne (5,1 %) i ciprinidne ribe (94,9 %). Prema raspoloživim podacima to naselje je gotovo u potpunosti devastirano prilikom pražnjenja jezera 1978. godine (Kosorić, 1979). Interesantno je da neke od tada registrovanih ciprinidnih vrsta (potočna mrena Barbus peloponnesius, nosara Vimba vimba, krkuša Gobio gobio, pliska Alburnoides bipunctatus, crvenperka Scardinius erythrophthalmus) više nisu beležene u kasnijim godinama. Može se reći da one danas ne naseljavaju jezero ili su vrlo retke. Stanje koje je zatečeno 2007. godine predstavlja riblju zajednicu koja je formirana na bazi ishodnih autohtonih salmonidnih i ciprinidnih vrsta i vrsta koje su u jezero unete poribljavanjima. Abundancija autohtonih ciprinida je značajno smanjena na račun akcidentalno unetih Percida (grgeč, Perca fluviatilis) i Centrarchida (sunčica, Lepomis gibosus). Stanje u 2010. godini predstavlja nastavak ovog procesa u kome Percide i Centrarhide preuzimaju dominaciju po brojnosti. Slična situacija se zapaža kada je u pitanju masena zastupljenost pojedinih familija riba. U početku u zajednici riba su po biomasi dominirale autohtone ciprinide i salmonide. Kasnije, nakon poribljavanja, značajnu ulogu u ihtiocenozi imaju Percidae, Siluridae (som Silurus glanis) i Centrarchidae. Glavni razlozi za unošenje šarana i soma su svakako bili ribolovnog karaktera, a u cilju povećanja raznovrsnosti ribolovno značajnih vrsta. Međutim, poribljavanja šaranom vršila su se sa jednogodišnjom mlađi prosečne mase tela oko 50 g. Nažalost, praksa je pokazala da je sasvim uobičajeno da se prilikom isporuke takve mlađi u transportnim tankovima nađe nekoliko procenata jedinki vrsta koje nikako ne bi trebalo unositi u ribolovne vode (sunčica, grgeč, babuška Carassius gibelio). U tom slučaju bandar i sunčica, zahvaljujući velikom reproduktivnom potencijalu, nakon nekoliko godina postaju vrlo značajne i po brojnosti i po biomasi i igraju vrlo važnu ulogu u jezerskoj ihtiocenozi. Tako ove dve vrste po brojnosti 2007. godine čine oko 40 %, a 2010. godine i preko 50% naselja riba. I po biomasi ove dve vrste imaju velikog značaja za naselje riba čineći oko 21 % masenog udela. Negativan uticaj ovako formiranog naselja posebno se odražava na salmonidne ribe čija se zastupljenost konstantno smanjuje: 5,1 %, 2,7 %, 0,3 %, po brojnosti, odnosno 9,6 %, 3,5 %, 0,4 % po biomasi, respektivno po godinama. Som kao glavna predatorska riba, iako sa značajnim masenim udelom koji se u vremenu povećava, nema dovoljnog populacionog kapaciteta da značajnije utiče na regulaciju brojnosti nepoželjnih vrsta kao što su bandar i sunčica.