Pathological Changes which Thelohanellus Nikolskii Cause on the Fins, Scales and Skin of Common Carp

Abstract

Telohaneloza je obolenje koje se javlja kod svih kategorija šarana. Uzročnik je protozoa Thelohanellus nikolskii. Manifestuje se u dva oblika. Prvi se javlja kao telohaneloza na perajima kod jednogodišnjih mladunaca šarana, a drugi kao telohaneloza krljušti i kože kod dvogodišnjih, trogodišnjih i višegodišnjih kategorija ribnjačkog šarana (Cyprinus carpio). Istraživanjima koja su trajala u periodu od 2008-2012. godine obuhvaćeno je 22 ribnjaka, od čega se 18 nalaze u Srbiji a 4 u BIH, Republika Srpska. Praćenjem epizootiološke rasprostranjenosti utvrđeno je da su oba oblika oboljenja bila prisutna na svim ispitivanim ribnjacima. Kod telohaneloze krljušti prevalenca se kretala od 2-75% a intenzitet infekcije 2-206 cisti po jedinki, dok su iste vrednosti kod telohaneloze na perajima iznosile 3-30%, odnosno 2-84 ciste. Promene na krljuštima bile su prisutne tokom aprila i maja, a na perajima tokom jula i avgusta. Tokom epizootiološkog praćenja i istraživanja promena na krljuštima zapaženo je da na njima dolazi do formiranja cisti okruglastog oblika koje su dostizale veličinu i do 3 mm. Promene na krljuštima zabeležene su kod dvogodišnjih mladunaca koji su najčešće bili inficirani, ali i kod trogodišnjih i četvorogodišnjih konzumnih i matičnih kategorija šarana, dok kod jednogodišnje mlađi nisu ustanovljene ni u jednom slučaju. Ciste su bile prisutne kako kod mnogoljuskavih šarana, koji su potpuno prekriveni krljuštima, tako i kod maloljuskavih gde su se promene nalazile na dorzalnom redu krljušti. Takođe je uočena i pojava cisti na koži, a ne i na krljušti kod četvorogodišnjih matičnih riba. Tokom čitavog vegetacionog perioda na perajima su primećivane malformacije i nedostaci dela peraja kod mladunaca. Jedinke kojima su otpala repna peraja postajale su plen ribojedih ptica. Najveći broj cisti nalazio se na repnom peraju, zatim na leđnom, grudnom, trbušnom i analnom. Merenjem i određivanjem morfoloških karakteristika spora izolovanih iz plazmodijuma sa krljušti dvogodišnjih mladunaca i plazmodijuma sa peraja jednogodišnje mlađi dobijene su vrednosti dužine i širine spora, kao i dužine i širine polarnih kapsula. Prilikom determinacije patohistoloških karakteristika utvrđena je struktura plazmodijuma, gde se u centralnim delovima nalaze sporame, dok se na periferiji nalaze razvojni stadijumi i pansporoblasti, te se na osnovu dominacije pojedinih ćelija unutar njega može utvrditi da li se radi o mladim ili o zrelim cistama. Plazmodijum se razvija unutar kalcifikovane kolagene kapsule, koja predstavlja tanak sloj kalcifikovanog kolagena oko kojeg se nalaze izdužene ćelije – skleroblasti, koji su zaduženi za formiranje ciste. Molekularnim tehnikama i BLAST analizom potvrđeno je da je etiološki uzročnik Thelohanellus nikolskii isti za oboljenje jednogodišnjih mladunaca na perajima i višegodišnjih šaranskih riba na krljuštima i koži. Značajan momenat širenja telohaneloze predstavlja promet mladunaca između ribnjaka gde se ne vodi računa o postojanju ove bolesti. Drugi bitan faktor je hidrografska povezanost ribnjaka, gde se ispuštanjem i upuštanjem vode omogućava prenošenje uzročnika bolesti. S obzirom na malu udaljenost ribnjaka ribojede ptice takođe predstavljaju bitan vektor širenja bolesti. Pošto ne postoji ni jedno adekvatno terapeutsko sredstvo, kontrola telohaneloze i dalje se bazira na pridržavanju osnovnih sanitarno–profilaktičkih mera, kao što su isušivanje objekata, izmrzavanje, mehanička obrada tla i dezinfekcija krečom.